Kasteel Dammerscheid, volgens een fantasietekening

"Aan de meest zuidelijke vijver, de visvijver van Voerendaal, lag op de westelijke oever ooit een kasteel. De exacte positie van dit kasteel, huize Dammerscheid, heeft vermoedelijk op het snijpunt van de lijnen bepaald door de Wolfsestraat en Mathias Kempstraat gestaan. Het versterkte huis Dammerscheid bestond volgens de overleveringen in ieder geval al in 1381. Het huis is waarschijnlijk eind achtiende- of in ieder geval vroeg in de negentiende eeuw afgebroken. Op de Tranchotkaart van 1807 is het huis al niet meer ingetekend.
Op het terrein is een vlakke heuvel zichtbaar met een hoogte van circa 1 meter en een diameter van ongeveer 30 meter. De heuvel werd vroeger omgeven door grachten, die in 1967 zouden zijn gedempt. Resterende muurresten van het huis zouden bij de aanleg van de visvijver aan de oostzijde van de nog aanwezige verhoging zijn verdwenen".

Bovenstaand stukje komt van de website van de gemeente Voerendaal en pretendeert min of meer de exacte locatie weer te geven van het voormalige kasteel Dämmerich of Huize Dammerscheid zoals het hier wordt genoemd. Hier zitten enkele voorzichtige aannamen in, getuigen het woordje "zouden" dat twee keer wordt gebruikt. Inmiddels weten we dat het hier de motte van een voorganger van het latere kasteel betreft. Het kasteel Dammerscheid is in de tweede helft van de 18e eeuw gesloopt. De exacte liging van dit kasteel is nog niet bekend. Heemkunde Voerendaal heeft aanwijzingen verzameld die de ligging nabij 't Brook onwaarschijnlijk maken. Volgens hun onderzoek zou het kasteel in de buurt van Op gen Heck hebben gelegen. Nader grondonderzoek en mogelijk archeologisch onderzoek zijn nodig om dit met zekerheid te kunnen vaststellen.

"De familie van Dammerscheid waaruit een abt van Kloosterrade (Leonard) en een pastoor van Kerkrade (Willem) voortkwam, had het kasteel in bezit. Halverwege de 17e eeuw huwt Maria van Dammerscheid met Jr. Jan Willem van Elmpt waardoor het huis Dammerscheid in het bezit komt van de familie van Elmpt. Deze familie komt uit de omgeving van Roermond en draagt in haar wapen een lelie, die afkomstig is uit het blazoen van de stad Roermond.
Bij de kerk te Voerendaal bevindt zich nog een grafsteen dat de blazoenen van de Families van Elmpt en Dammerscheid draagt. De familie van Elmpt leeft momenteel nog voort in Rusland." volgens de website van Rijckheyt, Centrum voor regionale geschiedenis.

Ook vermeldt de website van Rijckheyt het volgende: "Eind 19e eeuw komt het kasteel in handen van Jan Cornelis van Panhuys van Haeren die het kasteel laat afbreken en het materiaal gebruikt om een deftig herenhuis te laten bouwen nabij de kerk van Voerendaal. Dit huis wordt het Freuleshuis genoemd."
Natuurlijk kan dit niet kloppen, eind 19e eeuw is dus tussen 1870 en 1899 terwijl het kasteel in 1807 al niet meer bestond. Ook is het niet zo dat Van Panhuys het Freuleshoes heeft gebouwd.

Hoogstwaarschijnlijk en algemeen aangenomen is het Freuleshoes het pand Kerkplein 57 dat nu nog bestaat. Dit pand werd in 1789 in opdracht van de freule gebouwd. Volgens archiefstukken heeft de Freule in 1791 een nieuw pand betrokken in Voerendaal. Een bouwtijd van twee jaar is niet ongewoon voor die tijd zeker niet als we kijken naar de omvang van het pand. Verder is bekend dat de Freule heeft verzocht om het pand verder van de weg af te plaatsen dan gebruikelijk (dit gegeven kunnen we lezen in archiefstukken). De reden hiervoor was dat er voor het huis een drinkpoel lag waar de boeren hun vee lieten drinken. Ze had niets tegen die drinkpoel maar ze wilde er ook niet te dichtbij wonen. Bekend is dat er op het kerkplein een vijver of drinkpoel heeft gelegen. Op de Tranchotkaart van 1807 is de vijver nog te herkennen. Het pand Kerkplein 57 is inderdaad verder van de weg af gebouwd en is het enige pand aan het Kerkplein met een grote voortuin.
Twee redenen om aan te nemen dat Kerkplein 57 het Freuleshoes is. Om echt zekerheid hierover te hebben moeten we nog een volgend gegeven onderzoeken. Begin twintigste eeuw, ergens rond 1910, heeft er een familie Boumans een pand betrokken in Voerendaal. In dit pand vonden ze bij werkzaamheden het wapen van de familie Van Elmpt geschilderd boven een deur. Helaas is niet met zekerheid vast te stellen om welk pand het hier gaat. Zou het zo zijn dat er in die periode een familie Boumans heeft gewoond in het pand Kerkplein 57, dan kunnen we met grote waarschijnlijkheid aannemen dat dit pand het Freuleshoes is.
Het gebouw heeft lange tijd te koop gestaan (vanaf 2006 tot 2019) en stond in die tijd ook leeg. In 2019 is het verkocht en de nieuwe eigenaar herstelt het pand weer in oude staat.Het linkerdeel van het pand is nu in gebruik door restaurant "Next Cuisine". Het rechterdeel en de bovenverdieping wordt nog getransformeert naar een Bed and Breakfast dat ook door Bas en Maaike Daniëls van Next Cuisine wordt geëxploiteerd.

Meer duidelijkheid over het kasteel Dammerscheid en de families Dammerscheid en Van Elmpt is te vinden in het boek "Dammerscheid, Over de neergang van een kasteel en de lotgevallen van zijn bewoners". Dit boek is geschreven door Drs. Frans Mathijs Gerards die vergaand onderzoek heeft gedaan naar het Kasteel en haar bewoners.
Hierdoor wordt steeds meer duidelijk waarom het kasteel uiteindelijk is vervallen en waarom de juiste vindplaats van het kasteel (nog) onbekend is.
Het boek is het 10^e deel van de Historische reeks Parkstad Limburg en in april 2016 uitgegeven door Stichting Historische Kring "Het Land van Herle", Heerlen en Historisch Goud - Rijckheyt, centrum voor regionale geschiedenis. ISBN/EAN: 978-90-822416-5-5.



Reageer