Kunrade


Kunrade of Kunder, vroeger een gehucht met lintbebouwing langs de Heerlerweg en Valkenburgerweg, met daarbij nog enkele straatjes zoals de Kampstraat (tegenwoordig Kunderkampstraat), Pontstraat, Kunderberg, Minghof en Kundergats, meer was het niet. De Kundergats was een smal weggetje met daarnaast een open riool. Deze liep van de Heerlerweg tot in de huidige Eynattenstraat waar hij via het Veldje afboog naar de Hogeweg. Alleen ter hoogte van de Heerlerweg was een stuk bebouwd en verder de boerderij van Jansen die nu nog op de hoek van de Van Berghenstraat en de Bongerd ligt en achter de Jongensschool nog de portierswoning van Quadackers op de hoek van de Kundergats en het Veldje. Inmiddels is Kunrade qua inwoneraantal groter dan Voerendaal. Kunrade heeft geen dorpskern, maar de kruising Kunderlinde komt het dichtst in de buurt van een centraal punt. Kunrade was tot 1957 voor hun geloofsbelijdenis aangewezen op de St. Laurentiuskerk.
In 1957 werd er een noodkerk gebouwd en werd Kunrade een Rectoraat van de parochie Voerendaal. Kunrade kreeg ook een eigen begraafplaats, een stuk grond achter de Lindeweg, afgestaan door Alfred Senden die tegenover de noodkerk woonde. Het kerkhof was bereikbaar via de Lindeweg. Een draaipoortje stond bezoekers toe het weiland van Senden te betreden, een zeventig meter verderop lag het kerkhof. Dit kerkhof ligt nu aan het O.L.Vrouweplein en wordt niet meer gebruikt. Hooguit nog enkele bijzettingen in bestaande graven. Kunrade werd in 1969 een zelfstandige parochie met een moderne kerk aan het O.L.Vrouweplein. In 2018 werden de parochies Voerendaal en Kunrade weer samengevoegd en werd de kerk van Kunrade aan de eredienst onttrokken. De kerk werd verbouwd en doet thans dienst als zorghuis van Delphinium; "Wonen Welzijn en zorg".

Kunrade is bekend van de Kunradersteen die hier in het verleden in dagbouw werd gewonnen. Veel panden langs de Heerlerweg zijn gebouwd van Kunradersteen. Een goedkopere bouwsteen dan baksteen, dat is te zien aan de wijze waarop ze beide steensoorten hebben gecombineerd. Baksteen aan de voorgevel en goedkopere Kunradersteen aan de zijgevels en de achterkant. Ook werd de Kunradersteen verstopt achter een pleisterlaag. Langs de Heerlerweg in Kunrade vind je dan ook veel gepleisterde huizen.
Kunradersteen werd niet alleen in Kunrade gebruikt maar komt in heel Zuid-Limburg voor in diverse bouwwerken. Een vergelijkbare steensoort is de Craubekersteen gewonnen bij Craubeek en mergelsteen uit een vroegere groeve bij Vlengendaal in Bocholtz.

De Kunderberg is een Natura 2000-gebied van 95 hectare groot. Het ligt op de flank van het Plateau van Ubachsberg met op de noordrand de Kunraderbreuk. Het gebied heeft dagzomend kalkgesteente, soortenrijke kalkgraslanden en enkele oude kalksteengroeves. In de vele groeves werd niet alleen kunradersteen gewonnen maar de zandsteen werd ook gebruikt om kalk te branden. Dit proces kwam op gang in 1914-1918. Door de eerste wereldoorlog kwam er geen kalk meer uit België en werden er diverse kalkovens in Limburg gebouwd voor de kalkbranderij. Langs de Kunraderbreuk de lijn die loopt van Welten naar Klimmen vinden we nog diverse kalkovens die als monument behouden blijven.

Ook is er op de Kunderberg een monument voor de door de Duitsers in 1944 gefusileerde Belgische verzetstrijder, Marcel Le Chantre.

Door Kunrade loopt de oude verbindingsweg van Heerlen naar Maastricht. Vanaf Heerlen tot aan de kruising Kunderlinde is dit de Heerlerweg en verder richting Maastricht is dit de Valkenburgerweg. Deze verbindingsweg werd steeds drukker en de kruising Kunderlinde werd steeds gevaarlijker. Dat is ook de reden waarom bij de kruising Kunderlinde in de jaren zestig verkeerslichten werden geplaatst, de eersten van Voerendaal. Later kwam er nog een verkeerslicht bij bij het gemeentehuis. De aanleg van de A79, de autoweg van Heerlen-Maastricht heeft de oude doorgaande provinciale weg wel ontlast, maar de drukte op de Kunderlinde is er niet minder om geworden.

Een controlepost in 1923 gevormd door het bestuur van de Koninklijke Nederlandse Motor Vereniging op de toen nog rustige kruising Kunderlinde.
Op de achtergrond "Huize Kunderlinde".



In Kunrade vinden we ook nog het oude pand van de limonadefabriek van Leo Moulen. Leo Moulen heeft het een tijdlang voor elkaar gekregen om het machtige Amerikaans Bedrijf Coca-Cola in een straal van 50 kilometer rond Voerendaal te verbieden zijn producten te verkopen. Leo was een slimme zakenman. Hij hoorde van kennissen uit Amerika dat Coca-Cola in de Verenigde Staten flink uitbreiden en zijn markt wilde vergroten buiten Amerika. Leo liet snel de merknaam Noca-Nola deponeren voor zijn eigen product. Dat product was gewone vruchtenlimonade en smaakte dus helemaal niet naar het Amerikaanse frisdrankje. Uiteindelijk heeft Coca-Cola aan Leo Moulen 10.000 gulden betaald voor de merknaam Noca-Nola en maakte daardoor de weg vrij voor zijn eigen product. Verder heeft Leo Moulen nog frisdrank uitgebracht onder naam Oran-Jola dat later overging naar de Herschi fabriek van Herman Schiffers in Hoensbroek. Onder de merknaam "Komol" verkocht hij Limonades uit eigen fabriek in grote beugelflessen van een liter en kleinere flesjes met kroonkurk. De merknaam Komol staat nu nog op de vooruitspringende zijgevel van de oude fabriek. Ook karakteristiek is het centraal boven de poort hangende paardenhoofd, geflankeerd door twee figuren op een zuil. De driehoek met daarin het mannetje met de spierballen was zijn bedrijfslogo en was ook verwerkt in het glas van de beugelflessen en boven de voordeur van zijn woonhuis anex fabriek

Overigens was Leo Moulen niet de enige limonadefabrikant in Kunrade. Even buiten de bebouwde kom van Kunrade, richting Heerlen Lag aan de linkerkant nog een Limonadefabriek van Erven. Deze produceerde en verkocht limonade onder de merknaam "Ervo". Jean Erven, een neef van de limonadefabrikant, heeft lange tijd nog een slijterij gehad aan de Hogeweg in het pand links naast het pand van Dr. Wolfs.


De oude Limonadefabriek van Leo Moulen







Kunrade


De eens zo rustige Heerlerweg. Een paard en wagen van de ODB uit Heerlen staat voor het karakteristieke, geheel uit Kunradersteen opgetrokken pand aan de Heerlerweg 69.
Vier mijnwerkers op de fiets, klaar met de sjieg op weg naar huis. Iets verderop, gewoon op de straat, een hoop slam of mest. Dat kon destijds gewoon en niemand deed daar moeilijk over.


De oude groeve van de Kunderberg die hier door stoere verkenners uit Heerlen wordt beklommen. Het was een gebied waar de jongens uit Kunrade maar ook uit Voerendaal graag speelden. Ook ik heb de klim naar de top van de groeve meerdere keren gedaan, best vermoeiend.
Met de eigen verkennersgroep uit Voerendaal ben ik daar ook nog gaan abseilen en hebben we stokbrood gebakken boven een kampvuurtje.




Het "Kunderkruis" hangt hier aan de mergelstenen achterkant van het pand Pontstraat 35. Rechts daarnaast aan de Heerlerweg het pand van slagerij Raven.
De corpus van dit kruisbeeld is afkomstig van een ouder kruisbeeld dat hing aan het pand "In gene Christus". Dit pand bestaat nu niet meer.
Meer over dit kruisbeeld vindt u bij de menukeuze Verhalen.


Café Kunderkruis tegen over het kunderkruis in vroegere dagen met aan de deur mevrouw Dautzenberg-Creugers....

Op het linkerraam staat geschreven:
"E.Dautzenberg-Creugers"
Restaurant.

Het Mozaïk tussen de twee bovenramen bevindt zich nu nog op het pand.






Dit monumentale pand hoeve "I gen Tesch" Heerlerweg 103 in Kunrade, is een mooi voorbeeld van de combinatie van baksteen en Kunradersteen.
De deurdorpel ligt onder het maaiveld. Dit zien we wel vaker bij oude panden omdat in de loop der jaren de weg flink is opgehoogd.
In het rechterdeel van het pand zien we nog sporen van herstel van een brand uit 1935 die het stalgedeelte van de hoeve in de as legde.
Lees ook het verhaal Pyromaan of toch toeval?



Op de foto zien we links een houten huis dat in 1938 in Kunrade aan de Pontstraat stond.
Het is het ouderlijk huis van Mathieu Clemens. (zie Verhalen)
Op de foto v.l.n.r.:
Elly Clemens-Weyenberg, (e.v. Mathieu Clemens)
Bertha Weyenberg- Janssen (zijn schoonmoeder)
en Maria Clemens- Hüren (zijn moeder)

Iets verderop links onder de boom staat nog een hoge een-assige paardenkar met hoge wielen, veelal gebruikt als mestkar.

Ook in het centrum van Voerendaal stond vroeger een, in mijn beleving, groen geschilderd houten huis. Het lag aan de Molenbeekstraat ongeveer daar waar nu de garage staat van Molenbeekstraat 3. Volgens Paul Disco die op de Molenbeekstraat 8 woonde was het huis niet groen maar helemaal zwartgeblakerd. Het hout werd aan de buitenkant zwartgebrand om ongedierte dat in het hout zat te bestrijden en te voorkomen dat er weer ander ongedierte in kwam. Het was geen woonhuis maar een soort tuinhuis met rondom een grote moestuin. Als we naar het station gingen, liepen we altijd door een paadje langs dit huis naar de Molenbeekstraat.