Koninginnedag
In de 19e eeuw was "Waterloodag", 18 juni, jarenlang de nationale feestdag. Tegen het einde van de eeuw vervaagde de herinnering aan de veldslag en het feest ging min of meer onopgemerkt voorbij.
Nog voor de 'echte Koninginnedag' werd op 31 augustus 1885 de eerste 'Prinsessedag' georganiseerd, de vijfde verjaardag van de toen jonge prinses Wilhelmina. Het initiatief hiertoe werd genomen door de hoofdredacteur van een lokale krant met als doel de nationale eenheid te benadrukken. Deze eerste editie vond plaats in de stad Utrecht. In de jaren erna namen andere plaatsen dit over. Na de dood van koning Willem III in november 1890, werd Prinsessedag in 1891 opgevolgd door de viering van 'Koninginnedag'. Deze dag ontwikkelde zich tot een feestdag voor kinderen. Op haar achttiende verjaardag, 31 augustus 1898, werd Wilhelmina regerend vorstin. De inhuldiging vond op 6 september plaats. Tot en met 1948, toen koningin Wilhelmina troonsafstand deed, werd Koninginnedag op 31 augustus gevierd.
Tot aan de Tweede Wereldoorlog was 1 mei, de Dag van de Arbeid, de concurrent van Koninginnedag. De socialisten, sociaaldemocraten en communisten vierden 1 mei met grote optochten en feestelijkheden. Die dag had een politiek karakter. In het zeer verzuilde Nederland vierden de aanhangers van de anti-monarchistische SDAP Koninginnedag niet, de burgerlijke partijen vierden op hun beurt de Dag van de Arbeid niet. Wat nationale feestdagen hadden kunnen zijn, werden dagen waarop de verdeeldheid van Nederland werd benadrukt. Pas na de Tweede Wereldoorlog toen de sociaaldemocraten zich met de monarchie hadden verzoend werd Koninginnedag een feestdag voor alle Nederlanders. De Dag van de Arbeid raakte in brede kringen in vergetelheid.
Nadat koningin Juliana haar moeder Wilhelmina in 1948 had opgevolgd, werd vanaf 1949 Koninginnedag gevierd op haar verjaardag, 30 april. Terwijl koningin Wilhelmina en haar familie nooit aanwezig waren bij de festiviteiten, kreeg koningin Juliana jaarlijks een bloemenhulde op Paleis Soestdijk. Vanaf de jaren vijftig was dit evenement via de televisie te volgen. Terwijl Koninginnedag in de naoorlogse jaren nog een gewone werkdag was, kregen in de loop der jaren steeds meer mensen een vrije dag, zodat 30 april kon uitgroeien tot een landelijke feestdag en heden ten dage een wettelijk vrije dag is.
Bij de troonopvolging op 30 april 1980 besloot koningin Beatrix deze dag in stand te houden als dag van aanvaarding van haar ambt als staatshoofd en inhuldiging als koningin der Nederlanden, en om haar moeder te eren. Een praktische overweging was dat op haar eigen verjaardag (31 januari) het weer, in tegenstelling tot eind april, niet geschikt was voor een grootschalig buitenevenement. Koningin Beatrix wijzigde ook de vorm van Koninginnedag. Koningin Beatrix ging jaarlijks het land in en bezocht steden en dorpen waar de inwoners haar feestelijk onthaalden. Op 28 januari 2013 kondigde zij aan op Koninginnedag troonsafstand te zullen doen.
Vanaf 2014 wordt koninginnedag veranderd in koningsdag en gevierd op 27 april, de verjaardag van Koning Willem Alexander, behalve als 27 april op een zondag valt, dan wordt de dag op de zaterdag ervoor gevierd. Op die dag worden dan ook traditioneel onderscheidingen uitgereikt aan bijzonder verdienstelijke inwoners van het land, de zogenaamde "Lintjesregen".
Koninginnedag, hoe was dat vroeger in Voerendaal?
Het was een echt dorpsfeest, iedereen deed mee. De scholen organiseerde allerlei spelletjes voor de schoolkinderen.
De Oranjevereniging zorgde voor alle andere feestelijkheden en de gemeente voor het vuurwerk.
Bij Severens op de Tenelenweg haalde we het crêpepapier. In allerlei kleuren, maar voornamelijk rood, wit, blauw en oranje. Daarmee versierde we fietsen en autopetten. Bij Speetjes haalden we een stuk electrabuis. Die werd als een boog aan het stuur van je fiets bevestigd en daarna met crêpepapier versierd. Ook de wielen van de fiets werden versierd. Repen crêpepapier werden door de spaken gevlochten, papieren roosje met ijzerdraad aan je fiets bevestigd en verder had je natuurlijk een papieren kleurrijke muts, pet of hoed op.
's-Morgensvroeg al hoorde je de schutterij door het dorp trekken. De optocht voor de kinderen op hun kleurrijke versierde fietsen trok door het dorp. Op het voetbalveld werden door de scholen spelletjes georganiseerd. Zaklopen, eierlopen, touwtrekken, enzovoort. Als je won kreeg natuurlijk een prijs en de slechtste voor zover je daarvan spreken kunt kreeg natuurlijk ook een prijs, de poedelprijs. Later nadat de televisie gemeengoed was geworden, zaten we uren te kijken naar de scènes op het bordes van Soestdijk, waar de Koningin haar felicitaties voor haar verjaardag in ontvangst nam. Allerlei mensen trokken daar voorbij. Verenigingen, schutterijen en mensen in klederdracht. na afloop lag het bordes vol bloemen.
Terug naar ons dorp. Schutterij St. Sebastianus hield op die dag het Koningsvogelschieten, dat zich afspeelde op de Kunderberg. In Ubachsberg hield schutterij St. Hubertus een vergelijkbaar evenement. Diegene die de vogel afschoot werd de Koning van de schutterij. Een hoge Mei-den werd voor de woning geplant om aan iedereen duidelijk te maken waar de koning woonde. De mei-den werd tijdens het koningsvogelschieten neergelegd op een praalwagen die stond geparkeerd op het Kerkplein en werd door een van de schutters bewaakt. Reden hiervoor was het traditioneel kapen van de mei-den. Ben Engelen stak daar in 1955 een stokje voor en plaatste twee bewakers bij de mei-den. 's-Avonds was het pas echt feest, de lampionnenoptocht naar het terrein waar een groots vuurwerk werd afgestoken door de gemeente. na heel veel oooohhh's en aaaahhh's werd het vuurwerk afgesloten met een vuurwerk groet "Leve de Koningin!".
De ouderen trokken de café's in en zetten daar het feest voort tot in de late uurtjes. De volgende dag ging alles weer zijn gewone gangetje.
Heeft u verhalen en of foto's van Koninginnedag zoals het vroeger werd gevierd?
Stuur ze dan naar redactie@voerendaalvertelt.nl, dan kunnen we dit verhaal compleet maken.
Reageer
|
