In de oorlogsjaren hoorde je wel vaker dat er hier of daar een vliegtuig was neergestort, aangeschoten door afweergeschut en brandend zag je ze dan omlaag komen, waarbij je vaak dacht dat ze heel dichtbij waren neergekomen. Toch was dat vaak gezichtsbedrog en hoorde je later dat het toch nog ver weg was. Ik heb eens een keer gedacht dat er een was neergekomen even voorbij de Kampstraat in de richting Ransdaal, zo groot zagen we hem brandend boven de wolken, een grote lichtgloed, Later bleek dat hij zo'n zes kilometer verder op in de tuinen van kasteel Chaloen in Valkenburg was neergestort.
Ook in Voerendaal zelf kregen we te maken met vliegtuigen die hun basis niet meer konden bereiken.
In augustus en september 1944 zag je steeds meer gevechtsvliegtuigen die grondtroepen beschermden en schoten op Duitse voertuigen die vaak gericht op de Amerikaanse of Engelse vliegtuigen schoten.
Even na de bevrijding botsten twee vliegtuigen tegen elkaar en storten neer net achter de spoorbrug bij de Revierenweg, tussen de oude Puthermolen en de spoordijk. Op afstand kon je kijken, maar dichtbij komen niet. Als jonge jongen wil je natuurlijk in een voor ons spannende tijd, overal met je neus bovenop staan.
Op een zondagmorgen, het zal in oktober 1944 zijn geweest, liepen we op de Hogeweg richting Bergseweg, toen we plots een dof geluid, een soort plof hoorden. Even later zagen we een jager afkomen in de richting Ubachsberg-Winthagen en of het nog niet genoeg was, kwam er ook nog een neer in de richting van de Kunderberg. Later op de dag hoorden we dat er een bommenwerper was neergekomen langs de Rivierenweg naast de bomen die staan op de Putweg. Het was een groot Amerikaans vliegtuig waar op dat moment niemand meer in zat. Drie mensen uit Voerendaal waren er als de kippen bij en sloopten enkele aluminium platen uit het toestel. Boer Huijts van kasteel Puth kon de brandstof goed gebruiken voor zijn machines en tractoren.
Een ander vliegtuig, een jager, die we in de richting van de Kunderberg zagen, was neergekomen in het veld achter het Welterhuisje van de firma Dabekausen op de Valkenburgerweg in Heerlen. Deze piloot hebben we zien afkomen met de parachute. Hij zou geland zijn in de buurt van de Kunderberg.
Het vliegtuig dat we zagen neerkomen in de richting Ubachsberg-Winthagen zou ergens dicht bij het Winthagerbosje liggen.
In de week daarop ben ik op zoek gegaan. Via de Schievelsberg vanaf de Kampstraat tot helemaal boven aan bij de Wachelderberg en daar zag ik hem liggen je kon er heel dicht bij komen. Het was najaar, geen gewassen meer op de akkers, je zag het zwartgeblakerde vliegtuig vanaf de weg zo tussen het bosje liggen. Was het nu het wel of niet gevaarlijk? Wie had daar in die tijd kijk op of verstand van, wij als jonge jongens zeker niet.
Het vliegtuig was al aardig geplunderd maar de cockpit was nog vrij gaaf. Ik zag een klein kompas en met wat kunst en vliegwerk kon ik dat er uit peuteren. Een kleinood met een voor mij geweldige herinnering en het functioneert nog ook! Het kompas bleek van Duits fabrikaat dus het vliegtuig zal ook wel Duits zijn geweest hoewel ik me dat niet meer zo goed kan herinneren.
Ook is er nog een vliegtuig neergekomen even achter de boerderij van Moonen in de Marehoek, maar daar weet ik zelf weinig van.
Bij het schrijven van dit verhaal is het net alsof de tijd even is stil blijven staan. Ik zie het allemaal zo weer voor me. Het was een spannende en onvergetelijke tijd, een tijd met veel herinneringen in het najaar van 1944.
Het kompas in dit verhaal is van Duits fabrikaat. Het is dan ook aannemelijk dat het neergestortte vliegtuig bij Winthagen een Duits jachtvliegtuig was.
Het vliegtuig
Het Verliesregister 1939-1945 van het Ministerie van Defensie vermeldt dat op 5 oktober 1944 in Voerendaal een Duits vliegtuig is neergestort van het type Fw 190A-8, een Focke Wulf zoals hier is afgebeeld
Het toestel werd gevlogen door Unteroffizier Lüttgau. Lüttgau was 1e vlieger bij het 1e Jagdgeschwader 11. In het 1e JG 11 werden twee typen toestellen gebruikt. De Messerschmidt BF 109 die werd ingezet om het luchtgevecht aan te gaan met geallieerde gevechtstoestellen en de Focke Wulf 109 om geallieerde bommenwerpers te onderscheppen.
Hoe het met 1e vlieger Lüttgau is afgelopen vermelden de annalen helaas niet. Het kompas dat Mathieu Clemens heeft gehaald uit het wrak moet een persoonlijk bezit van de vlieger zijn geweest. De Fw 109A-8 was uitgerust met een kompas in het instrumentenpaneel.
Een iteressante aanvulling op dit verhaal is de website van Ben Savelkoul. Een pagina beschrijft het neerhalen van een duits jachtvliegtuig bij de Marehoek.
Bezoek de website van Ben.
