Het onderwijs in Voerendaal


Daar waar nu het moderne winkelcentrum Furenthela ligt was eens de plek van de dorpsschool van Voerendaal. Drie losstaande gebouwen met daar tussenin een speelplaats voor de kinderen. Links en rechts de schoolgebouwen en aan het einde het statige woonhuis van de hoofdmeester, meester Penders. Dit huis heette vroeger dan ook heel toepasselijk het Pendershuis. Op een oude schoolfoto staan de kinderen met de meesters en de juf op de speelplaats voor de gebouwen van de dorpsschool.



Was er toen sprake van gemengde klassen? Op deze oude schoolfoto staan zowel jongens als meisjes. In de twintiger jaren van de 20ste eeuw is er duidelijk sprake van een jongens- en meisjesschool. Tot hoelang de dorpsschool als zodanig dienst heeft gedaan is niet met zekerheid te zeggen. De meisjesschool, de Mariaschool is door de nonnen gesticht en werd gebouwd naast het klooster aan de Hogeweg. Misschien is de oude dorpsschool nog een tijdlang als jongensschool in gebruik gebleven. De jongensschool, de St. Jozefschool is in 1922 gebouwd. Uit raadsvergaderingen uit die tijd was er zelfs sprake van het uitbreiden van de nieuw te bouwen school met een badinrichting en twee bovenwoningen. De woningen zijn er niet gekomen, of de badinrichting er is gekomen is niet te achterhalen. Mogelijk heeft de uitbouw aan de achterkant van de school eerder dienstgedaan als badinrichting voordat dit de gymzaal werd van de school. Wel is er een vrijstaande portierswoning gebouwd door aannemersbedrijf Jos Leufkens voor de som van 5.985 gulden. Op 13 oktober 1922 werd J.W. Qaudackers benoemd als de opzichter-portier van de nieuw te bouwen school. Door dit feit weten we dat de portierswoning achter de school werd gebouwd op de hoek van Het Veldje en de huidige Eynattenstraat. J.W. Quadackers was de bloemist die later een winkelpand heeft gebouwd aan de Hogeweg tegenover de Lindeweg. In het oude pand achter de school heeft hij ook nog een kweekkast gehad.
Een gedeelte van deze woning is nog te zien op de klassefoto van 1966 1.
(kijk bij foto's » Schoolfoto's)


V.l.n.r. staand: Meester Emile Rameckers, Meester Huisman, Meester van Kasteren, Meester Feron,
Meester Slangen, Zittend: Meester Ton Houben, Juffrouw Severens en Meester Sjeng Vleugels.

Op de foto het onderwijzend personeel van de St. Jozefschool in 1954. De foto werd gemaakt ter gelegenheid van het 40-jarig jubileum van Juffrouw Severens op 1 september 1954. Juffrouw Severens begon haar loopbaan in Hoensbroek maar stapte na een aantal maanden al over naar de Bijzondere lagere school in Voerendaal waar zij de rest van haar lange loopbaan is gebleven. Of zij in 1954 ook afscheid nam als onderwijzeres vertelt het verhaal niet.Wel is het heel aannemelijk dat Juffrouw Severens een echte juffrouw was en geen mevrouw. In dat tijdperk werden schooljuffen als ze trouwden ontslagen.

De kloosterzusters waren heel nadrukkelijk in het Voerendaalse onderwijs aanwezig, zoals uit onderstaande foto mag blijken. Zij hielden zich voornamelijk bezig met het onderwijs voor meisjes op de Mariaschool en voor kleuters op de kleuterschoel die in het linkerdeel van de St. Jozefschool was gevestigd. Later speelde ze ook een rol in het onderwijs op de huishoudschool op de hoek van de Keerberg en het Raadhuisplein.


Het personeel van de Mariaschool in 1945

In Ubachsberg lag de lagere school aan de Schoolstraat (de tegenwoordige Oude Schoolstraat). Het schoolgebouw, van Kunradersteen gebouwd, met de speelplaats er voor, heeft nu een andere functie. Rechts naast de ingang naar de speelplaats en de school lag het woonhuis van de hoofdonderwijzer, eveneens in Kunradersteen opgetrokken. Op een schoolfoto uit 1932-33 zien we de jeugd van Ubachsberg gezamenlijk in een klas, zowel jongens als meisjes. Blijkbaar is er in Ubachsberg wel sprake van gemengde klassen.


1926, Schooljeugd van Ubachsberg voor hun schoolgebouw met links meester Leon Leclou en rechts meester Gulikers en juf Mertens.

Middelbaar onderwijs in Voerendaal beperkte zich tot de LHNO-school de latere huishoudschool aan het Raadhuisplein, ook hier weer voornamelijk nonnen als leerkrachten. Voor het andere middelbaar- en hoger onderwijs was Voerendaal aangewezen op de scholen van Heerlen. In de zestiger jaren sluit ook de huishoudschool de deuren en is er geen voortgezet onderwijs meer in Voerendaal. Thans wordt het gebouw gebruikt door een maatschap van fysiotherapeuten.

Uiteraard hebben vele mensen voor de klas gestaan en de Voerendaalse jeugd voorbereid op hun toekomst. Niet al het onderwijzend personeel uit vroegere jaren is nog bekend. De eerste naam die we tegen komen is die van meester Meester Gulikers, deze werd onderwijzer in Ubachsberg in 1897. In 1937 vierde hij zijn 40 jarig jubileum.
Dan hebben we nog een foto van meester Jacques Jongen. Deze foto uit 1900 laat een jonge onderwijzer zien van ongeveer 25 jaar oud. We gaan er van uit dat meester Jongen les gaf aan de dorpsschool in Voerendaal. In 1903 ontfermde de nonnen in Voerendaal zich over de kleuterjes in de vroege bewaarschool.


Meester Cals, met grote snor, staat op deze foto uit 1904 uiterst rechts

Op een klassefoto uit 1904 komen we een meester Cals tegen. Hij was de vader van de latere minister Cals die van april 1965 tot november 1966 het eerste kabinet Cals leidde. In de zomer van 1916 formeerde meester Theo Leclou een koor ter gelegenheid van de uitbreiding van de Laurentiuskerk. Dit koor kennen we later nog als "Gemengd koor Inter Nos". De naam "Huize Inter Nos" prijkte jarenlang op de gevel van het woonhuis van meester Leclou aan de Hoolstraat. In Ubachsberg treffen we in die tijd meester Leon Leclou aan, een oudere broer van Theo Leclou uit Voerendaal.

Meer schoolfoto's vindt u hier.





De oude dorpsschool

Het Pendershuis, het huis van de bovenmeester Penders, stond centraal achterdoor met rechts de vleugel waar de klaslokalen waren en links een kleiner gebouw dat dienst heeft gedaan als postkantoor en onderkomen voor de dienst openbare werken van de gemeente. Tussen deze drie gebouwen de speelplaats.

De rechtervleugel heeft later nog dienst gedaan als bibliotheek.
In het Pendershuis was nog een tijd lang het Groene Kruis gevestigd.


De Mariaschool aan de Hogeweg

Een oude foto van de Mariaschool, de meisjesschool met links het nonnenklooster. Het klooster heeft nog een tijdlang dienst gedaan als gemeentehuis voor dat het nieuwe gemeentehuis aan het Raadhuisplein werd gebouwd. Na de sluiting van de school heeft deze nog even dienst gedaan als bibliotheek.



De St. Jozefschool aan de Hogeweg

Het statige gebouw op de grens van Voerendaal en Kunrade was jarenlang de school voor kleuters en jongens. Door toedoen van mijnschade moest het gebouw eind zeventiger jaren worden gesloopt. Het hekwerk werd later gesloopt en vinden we terug bij het huis Kunderlinde, het notariskantoor op de hoek Heerlerweg/Hogeweg. Ter vervanging werd er een laag muurtje gebouwd met brokken natuursteen. Delen van dat muurtje zijn nog altijd aanwezig in de voortuin van de daar gebouwde panden.

De hoofdingang aan de voorkant van het gebouw mocht je alleen betreden als je te laat was. Meester Vleugels wachtte je dan op en kon je uitleg geven. De ruimte achter het raam boven de beide deuren is het repetitielokaal geweest van de harmonie.
Ook is er op de benedenverdieping einde vijftiger jaren een tijdlang het politiebureau gevestigd geweest. Een korte maar hevige brand heeft daar waarschijnlijk een einde aan gemaakt.




De St. Bernardusschool aan de Schoolstraat

De voormalige R.K. lagere school (Oude Schoolstraat 33), uitgevoerd in Kunradersteen met twee kleine trapgevels, is gebouwd in 1916 en werd sinds een renovatie in 1979 gebruikt als oefenruimte voor de fanfare. in 2017 vond er een uitgebreide verbouwing plaats en werd de school omgebouwd tot een Multi Functioneel Centrum, "MFC De Auw Sjoal". E.G. Meijers-Crouten ontwierp in 1916 gelijktijdig de onderwijzerswoning (Oude Schoolstraat 35), een blokvormig tweelaags pand van Kunradersteen.


De basisschool "Berg Op" aan de Bostenstraat

Eind zeventiger jaren verhuist de school naar een nieuwbouw aan de Bostenstraat. Hier is ook een peuterspeelzaal en een kleuterschool gevestigd.


De huishoudschool

De vroegere huishoudschool werd ingericht als kleuter- en peuterspeelzaal "OP WEG". Na een grondige opknapbeurt en verbouwing is de voormalige school gedeeltelijk in gebruik genomen door fysiotherapie, en andere paramedische disciplines onder de naam "FysioVoerendaal". Een echt paramedisch centrum dus voor de inwoners van Voerendaal.



De basisschool "De Dämmerich" met vestigingen
in Voerendaal en Kunrade
Na de sluiting van de Mariaschool en de sloop van de St. Jozefschool werden er twee nieuwe scholen gebouwd. Een school werd gebouwd aan de Keerberg achter het gemeentehuis en de andere school werd gebouwd achter de kerk van Kunrade. Beide scholen zijn inmiddels gesloopt. Aan de Keerberg is nu het Medisch Centrum Dämmerich gebouwd. Op het terrein in Kunrade zijn in 2014, 20 levensloopbestendige bungalows opgeleverd.
(helaas geen foto's van beide scholen)


Bredeschool Cortemich

In 2007 gingen de beide Dämmerichvestigingen over in de nieuw gebouwde brede school Cortemich aan de Hongerbeekstraat.