Mobilisatie 1939, ook in Voerendaal


In de roerige jaren dertig van de twintigste eeuw was er naast een economische malaise ook een sterke dreiging vanuit het nationaal socialistisch Duitsland. Hoewel Nederland zich neutraal opstelde zoals ook in de eerste wereldoorlog, was men er toch niet gerust op. De overheid riep alle dienstplichtigen en reservesoldaten op zich te melden bij hun eenheid. Deze actie staat bekend als de mobilisatie van 1939 (lees het artikel in de rechterkolom).

De voorbereidingen op een eventuele oorlog en dus verdediging van ons land was sinds augustus 1939 volop aan de gang. Ook in Voerendaal vinden we nu nog de stille getuigen van die verdedigingswerken. Kleine betonnen bunkers werden in opdracht van de Teritoriaal Bevelhebber Limburg Zuid (TBLZ) als onderdeel van de vertragingslijn, in ijltempo gebouwd langs de spoordijk bij de viaducten. We vinden ze nog terug bij de viaducten Putterweg, Parallelweg en Valkenburgerweg. Deze betonnen bunkers van het type S-3 werden bemand met twee of drie bewapende soldaten, meer ruimte was er ook niet. De bunker had 3 schietgaten (S-3) en ijzeren pennen langs de bovenrand ter bevestiging van camouflagenetten. De wanden en het dak waren van ca. 80cm gewapend beton. De ingang was aan de achterzijde en werd door het stijl oplopend talud van de spoordijk afgeschermd.

Natuurlijk werden de soldaten ook afgelost. Naar schatting waren er in Voerendaal 18 tot 20 soldaten gelegerd. Deze soldaten werden ondergebracht bij particulieren. Een van deze adressen was het café Van Joseph Hubert Smeets, De La Station op de Hoolstraat waar nu de rijwielhandel Flucken is gevestigd. Caféhouder Smeets had voldoende ruimte in een zaaltje achter het café om een slaap- en verblijfplaats in te richten voor meerdere soldaten.
Oude foto's getuigen van een onbezorgde tijd ondanks de oorlogsdreiging.
Op de foto zien we caféhouder Smeets en zijn vrouw Gertrude temidden van onbekende soldaten.

De caféhouder Joseph Hubert Smeets werd geboren in 1885 te Geverik gemeente Beek. Hij huwde in 1909 te Klimmen met de twee jaar ouder Maria Hubertina Savelberg.
Op zeker moment vestigde het echtpaar zich in Voerendaal. Bekend is dat Hubert het café "La Station" aan de Hoolstraat en later Café Leclou aan het Kerkplein runde. Maria Hubertina Savelberg overleed in 1933 op vijftig jarige leeftijd. Hubert Smeets hertrouwde met Gertrude Henriëtte Jacobi. 11 oktober 1951 overleed de caféhouder Smeets op 66 jarige leeftijd.
Zijn jongste dochter Tiny was tijdens de mobiliasatie 18 jaar en genoot van de aandacht die ze kreeg van de soldaten. Toch koos ze een jaar later voor haar toekomstige man Jo Treuen, een broer van Theo Treuen die bij slagerij Leenders aan het Kerkplein werkte.
Haar zoon Theo Treuen stelde de foto's op deze pagina beschikbaar.
Lees het verhaal van Theo Treuen bij Verzet in Voerendaal.


Tiny Smeets voorziet de soldaten van een neutje en een pul bier.






Mobilisatie 1939-1940


In perioden van internationale spanning oefende koningin Wilhelmina geregeld druk uit op de regering om maatregelen te nemen. Tijdens de Sudetencrisis in september 1938 drong ze zonder succes aan op voormobilisatie, na de bezetting van Praag (15 maart 1939) ijverde ze tevergeefs voor een proefmobilisatie. Nadat begin april 1939 Albanië was bezet door Italië besloot de Nederlandse regering op 10 april alleen de grensbataljons en de vliegveldbewaking op te roepen. De ondertekening van een niet-aanvalsverdrag door Duitsland en Rusland op 24 augustus leidde dan toch eindelijk tot voormobilisatie: het oproepen van het deel van de krijgsmacht dat nodig was om tot algehele mobilisatie over te gaan. Die volgde op 28 augustus en binnen enkele dagen waren 280.000 soldaten op hun post. Het leger had verder nodig 30.000 paarden, 12.000 vrachtauto's en 1600 personenauto's en die werden gevorderd bij de burgers. De Waterlinie werd op voorbereidingspeil gebracht en de Grebbelinie werd verbeterd. Zo nu en dan werden er ook oefeningen gehouden, maar meestal hadden de soldaten niets nuttigs te doen.

Om de verveling bij de soldaten te verdrijven was er een aparte legerafdeling Ontwikkeling en Ontspanning in het leven geroepen. Men organiseerde o.a. spelavonden, sportwedstrijden en concerten. Artiesten hadden het moeilijk gehad tijdens de crisisjaren en de mobilisatieperiode vormde voor hen een nieuwe bron van inspiratie. Veel muzikanten kregen de mogelijkheid om weer op te treden, deze keer in legerplaatsen door het hele land. Lou Bandy had veel succes met liedjes als 'Ratsch, kuch en bonen' en 'Wie heeft er suiker in de erwtensoep gedaan'. Van oktober 1939 t/m mei 1940 werd De Wacht - Weekblad voor de gemobiliseerde weermacht uitgegeven. Op 10 mei 1940 werd de illusie van Nederlandse neutraliteit ruw verstoord. De mobilisatie had voor de grensbataljons en de vliegveldbewaking dertien maanden geduurd, voor de overige soldaten ruim acht maanden.
Bron: Wkipedia

Ter herinnering aan de mobilisatie van 1939 werden er allerlei voorwerpen verkocht zoals: lepeltjes, asbakken, schalen, ringen en jeneverkruikjes met inhoud zie foto hier boven.


De soldaten waren ingekwartierd bij caféhouder Smeets die daarvoor een geschikt zaaltje achter zijn café had.


Ondanks de oorlogsdreiging ging het er gemoedelijk aan toe.
Mevouw Smeets-Jacobi en stiefdochter kregen bijzondere aandacht van enkele soldaten.